Кош гриппы-вирус китереп чыгаручы кискен йогышлы авыру
Инфекция юллары. Кеше инфекциясе зарарланган һәм үлгән йорт һәм кыргый кош белән тыгыз элемтәдә булганда барлыкка килә. Авыру кыргый һәм йорт кошларында гадәти булмаган тәртип, хәрәкәтләрнең дискоординациясе (башның әйләнү хәрәкәте, муенның борылуы), тышкы дулкынландыргычларга реакциянең булмавы һәм җәберләнгән халәт билгеләнә. Цианоз, шешү һәм каен һәм алкаларның каралануы, шулай ук сулыш алуның кыенлыгы билгеләнә. Кайбер очракларда авыру кошларның итләрен һәм йомыркаларын җитәрлек җылылык белән эшкәртмичә ашаганда кешегә йоктыру мөмкин. Авыру кошларның бүленеп чыгуы куркыныч, алар үсемлекләргә, һавага, суга эләгеп, аннан соң кешене су аша эчкәндә һәм су коенганда, шулай ук һава-тамчы, һава-тузан юлы һәм пычрак куллар аша йоктыра ала. Шуны истә тотарга кирәк, минус температурада кош гриппы вирусы саклана, әмма +70°С температурага кадәр җылыту вирусны берничә минут эчендә үтерә.
Кешедә кош гриппы белән авыру билгеләре. Инфекциядән авыруның беренче билгеләренә кадәр берничә сәгатьтән 5 көнгә кадәр вакыт уза ала. Кош гриппы белән авыру кискен рәвештә салкын тиюдән, температураның 38°С һәм аннан да югарырак күтәрелүеннән, мускул һәм баш авыртуларыннан, Тамак авыртуларыннан башлана. Сулы сыек табуретка, күп тапкыр косу мөмкин. Хәл тиз начарлана. 2-3 көннән соң дымлы кавышу, еш кына кан катнашмасы, сулыш алу авырлыгы барлыкка килә. Аннары сулыш алу авыр булырга мөмкин. Бавыр, бөер һәм баш мие зарарлануы ихтимал.
Авыруның беренче билгеләре барлыкка килсә, диагноз кую һәм вакытында һәм тиешле дәвалау билгеләү өчен ашыгыч рәвештә табибка мөрәҗәгать итәргә кирәк, чөнки дәвалауның соңрак башлануы котылгысыз рәвештә катлауланулар үсешенә китерә.
Профилактика чаралары. Йорт хуҗалыкларында, базарларда һәм ачык сулыкларда кошларның күпләп җыелу урыннарында йорт һәм кыргый кошлар белән элемтәгә керүдән сакланырга кирәк. Йорт кошларын йөртү гражданнарның шәхси йортларында гына үткәрелергә тиеш. Кошлар гриппы эпизоотиясе теркәлгән территорияләрдә рөхсәтсез сәүдә урыннарында кош ите һәм йомырка сатып алу киңәш ителми. Эчәр өчен шешә яки кайнатылган су гына кулланырга кирәк. Кешеләрнең күпләп җыелу урыннарында һәм транспортта дезинфекцияләү өчен вирусларга каршы активлык булган дезинфекцияләү препаратларын кулланырга мөмкин.